De zon komt er nauwelijks boven de horizon uit. De poolwind giert en de wereld is bedekt met een dikke laag sneeuw en ijs. Lapland is ’s winters ongeschikt voor een motorreis. Maar als we het nou eens doen zoals de Finnen zelf? Start de sneeuwscooters!

Het is tien uur ’s ochtends en nog altijd donker in de dichte bossen rond Äkäslompolo. Straks zal de zon heel even boven de bevroren horizon uitkomen om even snel weer te verdwijnen. De 600cc sneeuwscooters staan stationair te draaien. Als we naar het plan vragen is onze Lapse gids Jari zuinig met woorden: “We rijden naar het noorden.”

Bij het vroegste licht stappen we op de machines. We hebben ons verschanst in dikke thermopakken en de handvatverwarming staat op max. Voorlopig lukt het om een soort van warm te blijven. Meer dan op de motor ben je teruggetrokken in je eigen wereldje.

Het enige geluid dat tot in je helm doordringt is dat van de sneeuwscooter zelf. De snelheid gaat naar zo’n 80 kilometer per uur. Bij het weinige zicht dat we hebben voelt dat soms als geblinddoekt rijden op een sportfiets. Geen idee hoe de route precies verloopt, of en waar er een bocht komt.

Maar hoe lichter het wordt, hoe mooier de wereld om ons heen. Een witte wildernis van bomen, dichtgevroren rivieren en eindeloze leegtes. Soms rijden we tien, twintig, dertig minuten rechtdoor. Dwars door de opstuivende sneeuw. Eenmaal weg uit de dichte bossen verschijnen er heuvels met ronde toppen. Oud gebergte dat door de elementen en de tijd vakkundig is gepolijst. Ze vormen de aankondiging van leuk speelterrein!

Springen en driften

Rijden met een sneeuwscooter is anders dan met een motor. Gas geven gaat nog redelijk normaal en schakelen hoeft niet. Maar het sturen is wennen. Een kwestie van constructie. De aandrijving loopt via een rupsband die iets naar de achterkant ligt, terwijl het stuurgedrag wordt bepaald door de twee ski’s aan de voorkant.

Het komt aan op de juiste timing, want het duurt vaak even voor de machine op het stuur reageert. Per kilometer krijgen we beter in de gaten hoe je de machine het best de hoek om gooit, dat je er voorzichtige minisprongetjes mee kunt maken en dat hij behoorlijk wil driften.

Terwijl Jari het tempo opschroeft, passeren we uitgestrekte sneeuwvelden, bossen, overstekende rendieren en een blokhut. Pauze in een blokhut. We zetten de motoren uit en luisteren naar de formidabele stilte. Dit is zo’n plek waar je als mens heel erg klein bent. Kom, tijd om de handen en de geest op te warmen bij het open vuur dat Jari binnen enkele minuten heeft gemaakt.

Er wordt sterke koffie gezet. Zonder suiker. Vroeger trokken de bewoners van Lapland, de Sami, met hun kuddes rendieren door deze onbarmhartige wildernis die zich uitstrekt over Noorwegen, Zweden en Finland. Ze leefden in tenten en verplaatsten zich te voet en op sledes.

Tegenwoordig wonen ze in gewone huizen en houden ze hun kuddes met sneeuwscooters in de gaten. Pittige klus, want alleen in het Finse deel leven naar schatting al 200 duizend rendieren die vrij rondlopen. Als we zijn opgewarmd – de thermopakken kunnen na een tijdje zelfs open – en weer naar buiten gaan, is het landschap nog mooier dan daarvoor.

De wolken kleuren allerlei tinten zachtroze en lichtblauw. Het zorgt voor een wonderlijk contrast tussen de breekbare pastellucht en de keiharde Lapse wildernis. Jari geeft het startsein voor de terugreis.

Niet loslaten!

Terug in Äkäslompolo maken we tijd voor een saunaatje, een lekkere rendiersteak en een plan voor een volgend avontuur: de hondenslee, het traditionele vervoermiddel van de Sami. Na een stille nacht wacht musher Juho ons op met enkele sledes en een spoedcursus hondenslee besturen. In het kort komt het er vooral op neer dat je de slee nooit mag loslaten.

Maar wat als je valt? Vasthouden! Laat je voortslepen. De sneeuw is zacht – geen kevlar bescherming nodig – en volgens Juho stoppen de honden vanzelf een keer met trekken. Als je loslaat zie je de viervoeters echter nooit meer terug en blijf je moederziel alleen in het verlaten winterland achter. Zie maar thuis te komen. Succes.

Zes honden staan voor de slee te springen en te blaffen van ongeduld. Zodra de rem eraf gaat, schieten ze weg. Om in motortermen te blijven: wat een koppel. Het geblaf verandert al snel in hijgen en sneeuw stuift op achter het span. Zoals je op de motor met het zwaartepunt van de machine speelt, zo doe je dat op de slee ook. Iets meer druk links, rechts, centraal, links.

We passeren moerasland met dichtgevroren meertjes en een traag stromende rivier, gaan door witte tunnels van besneeuwde bomen en leunen mee als de honden volgas een bijna haakse bocht maken. Goed, de knie gaat niet aan de grond, maar de kracht van de dieren voelt sensationeel. Het is een fantastische ervaring die nog uren zou mogen duren.

Maar de duisternis ligt op de loer, dus keren we precies op tijd terug in het basiskamp. Daar trakteert de natuur ons ’s avonds op een geweldige verrassing. Met de kou krakend in de neus en de sneeuw knisperend onder de voeten, lopen we van het restaurant terug naar de blokhut. Alsof we het voelen aankomen, kijken we af en toe nerveus naar de sterrenhemel.

Dan gebeurt het. Het hele plafond komt in beweging. Het noorderlicht klimt, daalt, zwiert naar links, zwiert naar rechts, buigt voorover, achterover en verandert aan de randen van groen in oranje, geel, paars, roze en magenta. Ademloos kijken we omhoog.

Mooie wildernis

Nu we toch boven de poolcirkel zijn, kunnen we ook even op bezoek bij de Kerstman. Die resideert in de buurt van Rovaniemi, dus dalen we een paar uur af naar het zuiden. Voor het laatste traject stappen we weer op de sneeuwscooter. We willen in stijl aankomen. Gids Heidi, die van snelheid houdt, neemt ons mee voor de mooiste aanloop: dwars door de bossen en velden. Zodra we in het zadel zitten, gooit Heidi het gas open.

De pk’s gieren tussen de bomen en de struiken door. We moeten ons best doen om te volgen. Met de schemering op de hielen vliegen we door het Finse landschap. Op het moment dat de vrieskou een weg door onze pakken heeft gevonden, rijden we de laatste kilometers naar Joulupukin Pajakylä, het dorp van de Kerstman.

Na zoveel mooie wildernis lijkt het op een teleurstelling uit te draaien. De Kerstman ontvangt zijn gasten niet in een eenzame blokhut in de sneeuw, maar in een soort mini-Efteling met cafeetjes, restaurant, souvenirwinkel en postkantoor. In december arriveren hier bussen vol bezoekers uit de hele wereld. Ze willen de Kerstman zien, een kaartje sturen met kerstmanpostzegel en een tastbare herinnering kopen in een van de shops. Het is er soms zo druk dat, zo willen de geruchten, er zelfs hulp-kerstmannen worden ingeschakeld.

Daar zit hij dan. Met zijn dikke buik bij de openhaard. In tegenstelling tot de Sami die we op deze reis hebben ontmoet, is Santa een gemakkelijk prater. Hij vraagt naar onze avonturen in de Lapse wildernis. En wij vertellen enthousiast over het droomlandschap, de duisternis, het noorderlicht en de hondensledes.

Of we nog wensen hebben, wil de goede man weten. Vragen om een nagelnieuwe adventure bike is wel erg egoïstisch, dus mompelen we bescheiden over een beetje vrede, gezond verstand en barmhartigheid op aarde. De Kerstman plukt wat aan zijn lange grijze baard en schraapt zijn keel: “Ik kan niets beloven, maar zal mijn best doen.” Wij ook.

Santa Claus Village

In het Fins klinkt het veel leuker: Joulupukin Pajakylä, het dorp van de Kerstman. Het bevindt zich op een paar kilometer van Rovaniemi en is uitgegroeid van een blokhut tot een compleet park met postkantoor, hotel, iglo, winkels, restaurants, museum en – we zouden het bijna vergeten – het kantoor van de Kerstman.

Reis erheen

Er zijn verschillende vluchten van Amsterdam naar Lapland. Meestal met een tussenstop, maar Tui vliegt ook rechtstreeks. Ticketprijzen variëren en meestal is het goedkoper om een pakket te boeken inclusief tochten met de sneeuwscooter. Voor Santa Claus Village moet je naar Rovaniemi, dat het best via een tussenstop in Helsinki te bereiken is.

Sneeuwscootertocht

Of je nou in Äkäslompolo bent of in Rovaniemi, er zijn tal van aanbieders van tochten per sneeuwscooter. Deze variëren van een uurtje introductie tot meerdaagse reizen door de wildernis. Reken voor een tocht van 2 tot 3 uur op een bedrag tussen 80 en 100 euro per persoon. Bij sommige verzorgde vakanties is het opgenomen in het pakket.