Een afspraak bij de veringdokter

Je kunt een motor op alle denkbare manieren verbeteren. Maar als je het stuurgedrag wil verbeteren, is er vaak maar één ding dat je hoeft aan te pakken: de vering. Klinkt spannend? Niets aan! Wij togen naar de experts van Hyperpro om dit geheim te ontrafelen.

Een vetter klinkende uitlaat, mooiere spiegels, fancy knipperlichten of een comfortabel zadel. Het is slechts een greep uit de items waar we meestal het eerst aan denken bij het upgraden van onze motorfiets. Maar wat dacht je van het verbeteren van de vering? Vering is namelijk allesbepalend voor het rijgedrag van je motor. Goed werkende vering kan zorgen voor meer comfort, betere grip, meer controle en een beter sturende motor. Kortom: meer veiligheid en meer rijplezier.

Lees ook: Showroom – Upgrades

De motor die voor dit verhaal op de pijnbank mag, is mijn Honda VFR 800 uit 1998. Ik rijd er graag ‘sportief’ mee op bochtige weggetjes, wat deze sport-touring machine voortreffelijk doet. Het is natuurlijk geen super wendbare sportmotor, maar ondanks zijn drooggewicht van 208 kg laat deze fiets zich heerlijk heen en weer smijten. In mijn beleving stuurt hij haarscherp. Toch heb ik bij stevig aanremmen voor een bocht het gevoel dat de voorvork wat schokkerig reageert. En op wegen met een slecht wegdek mis ik voor mijn gevoel wat controle in de bochten.

Afspraak bij de dokter

Met dit verhaal klop ik aan bij Bas van Hyperpro in Alphen aan den Rijn. Bij Hyperpro kan je altijd vrijblijvend langskomen met je motor. Aan de hand van wat volgens jou een tekortkoming is kijken de vaklieden naar het veergedrag, stellen deze desgewenst af en maken een prognose. Je weet pas zeker wat er moet gebeuren als alles onder de loep genomen kan worden. Daarvoor moet je uiteraard wel een afspraak maken. Ook al heb je een relatief nieuwe motor met de beste veerpartijen van Öhlins, elektronisch aangestuurde actieve demping en de hele rambam, dan nog is de kans groot dat er heel wat winst te behalen valt wat betreft de juiste afstelling.

Hoe zit het?

Even een klein stukje ‘natuurkunde’: De vering draagt de motor. De energie van de beweging van de wielen ten opzichte van de motor, wordt door de vering opgenomen. Om deze beweging te reguleren en ervoor te zorgen dat de motor niet blijft deinen, is er demping nodig. De energie die bij de demping ontstaat, wordt omgezet in warmte die wordt opgenomen door de olie in de demper. Het is daarom ook van belang om ook deze olie tijdig te vervangen. Door de temperatuurschommelingen verliest de olie na verloop van tijd wat van zijn smerende werking. Tevens kan de olie vervuild raken door kleine metaaldeeltjes.

Vering en demping zijn dus twee aparte dingen die samen de taak hebben om de oneffenheden in de weg op te nemen. Dat moet op zo’n manier gebeuren dat de banden zo veel mogelijk contact met het wegdek blijven houden en de rijder er niet constant aan herinnerd wordt dat hij een rug heeft. Dat is dus niet alleen belangrijk voor het comfort van de rijder, maar de juiste afstelling en de balans tussen vóór- en achtervering is ook onmisbaar voor grip, handling en stuurgedrag.

Om dit optimaal af te stellen, is het van belang dat alle componenten goed functioneren. De hoeveelheid (en de juiste) olie in de demper, de oneffenheden op de voorvork, de weerstand van de keerringen (stickslip) en natuurlijk de veren en de schokdempers zelf, zijn allemaal bepalende factoren. Bij het afstellen komen termen als ‘veervoorspanning’ (preload) en uitgaande demping (rebound) om de hoek kijken. Voor een uitgebreide uitleg van deze en andere veringtermen klik je hier.

Progressief

Veren zijn er in allerlei soorten en maten. Bij Hyperpro maken ze voor elke motorfiets en berijder exact de passende vering. Dit kan lineaire vering zijn (die altijd even stug is), maar traploos progressieve vering is waar ze bekend om staan. Deze werkt als volgt. Let op, want nu wordt het echt technisch.

De veer is een torsiestaaf die concentrisch gewikkeld is. Bij een progressieve veer zitten er in het begin meer windingen (dichter op elkaar) en naar het eind toe geleidelijk aan minder. Hoe meer druk er op de veer wordt toegepast, hoe groter de weerstand wordt. Dit zorgt ervoor dat de schokdemper de druk absorbeert vóórdat de slag bereikt wordt. De motorfiets wordt beter controleerbaar doordat de vering de klappen opvangt in plaats van het wiel. Ook slijten je banden hierdoor aanzienlijk minder. Wanneer er druk op de vering wordt uitgeoefend stijgt deze druk geleidelijk. Dit wordt ‘constante stijging’ genoemd. Bij standaard – ook wel non-progressieve – vering is dit niet het geval.

Een ander voordeel van progressieve vering, is dat de beginweerstand minder is. Hierdoor worden kleine oneffenheden in de weg beter gevolgd door de band, waardoor je meer constante grip hebt, meer gevoel van feedback krijgt en toch comfortabeler over deze oneffenheden heen rijdt. Wat wil je nog meer? Heb jij lineaire of progressieve vering op je motor?

Beknibbeld

Bas: “Af-fabriek wordt er vaak beknibbeld op vering. Zolang jij de fiets mee naar huis neemt na je proefrit, is het voor de meeste fabrikanten prima. Net als bij banden geldt ook voor vering dat de merknaam die erop staat niet garandeert dat je dezelfde kwaliteit krijgt als wanneer je die componenten los koopt.”

Wat zijn de eerste tekenen waardoor je als motorrijder zou moeten denken: ‘ik ga eens naar mijn vering laten kijken?’ Bas: “Als je een motor koopt moet je er eerst een stuk mee rijden. Het kan nooit kwaad om het even te laten bekijken, want het afstellen en controleren kost niks en het is zo gebeurd. Dan weet je dat het in ieder geval zo goed mogelijk is afgesteld voor jouw toepassing. Of je nou offoad rijdt, het circuit op wilt met een supersport, in het weekend een fijn stukje wilt tuffen op een cruiser of op bochtenjacht gaat met een naked: het is altijd beter als de vering goed is afgesteld.” Als de motor bijvoorbeeld een vorige eigenaar heeft gehad die alles veel te zwaar heeft afgesteld of er teveel of de verkeerde olie in heeft gegooid, dan rijdt dat niet fijn.

Mijn VFR

In het geval van mijn motor blijkt dat laatste het geval. De vorige eigenaar heeft teveel olie in de voorvork gegooid om zo de tekortkomingen van de te slappe veer te compenseren. Het gevolg is dat de druk in de voorvork enorm snel opbouwt bij het inveren. Olie wordt immers veel minder makkelijk samengeperst dan lucht onder dezelfde druk zou doen. Dat verklaart ook het schokkerige gevoel bij het hard aanremmen. Na het installeren van de progressieve veren in de voorvork maakt de voorvork een slag van 112 mm in plaats van 85 mm. De druk op het laatste deel wordt hierbij geleidelijk opgebouwd.

Het ongecontroleerde gevoel in hobbelige bochten is volgens Bas mede te wijten aan de te slap afgestelde achtervering. De juiste uitgaande demping zorgt ervoor dat de veer weer snel op zijn originele plaats terugkomt, zodat de motor niet nog aan het nadeinen is als de volgende hobbel zich al meldt.

In eerste instantie wil ik de achtervering ook laten vervangen. Maar nadat deze in combinatie met de nieuwe progressieve vering vóór is afgesteld, acht Bas die vervanging (nog) niet nodig. Fijn dat men bij Hyperpro niet de instelling heeft om koste wat kost zoveel mogelijk te verkopen. Bas: “Het enige dat telt is dat jouw motor lekker rijdt.”

Lekker rijden

En dan: het oordeel! Omdat ik die ochtend toevallig ook een nagelnieuwe achterband heb laten monteren, kan ik niet meteen de beest uithangen om de vering aan grondige testen te onderwerpen. Maar dat is ook niet echt nodig: meteen al maakt een gevoel van meer vertrouwen in de motor zich meester van mij. Het cliché ‘alsof hij op rails rijdt’ is in dit geval niet te vermijden, zo strak als de VFR nu stuurt en zijn lijn houdt in de bocht. De feedback voelt verfijnd. Niet comfortabeler als in het minder voelen van hobbels, maar wel in het stuurkarakter. Zelfs het heen en weer smijten van de motorfiets in de bochten lijkt nu nog makkelijker en gecontroleerder te gaan. Op snelheid reageert de motor duidelijk rustiger op input. Ik voel me meer één met de motor. Het is bijna magisch.

Je zou bijna denken dat we aandelen in Hyperpro hebben. Uiteraard is dit niet het geval. We kunnen echt iedereen – ongeacht het type rijder of diens motor – aanraden om eens de instelling van zijn vering te laten controleren. En dat hoeft niet perse bij Hyperpro. Er zijn genoeg bedrijven die vakwerk leveren op dit gebied. Neem het advies van zo’n vakman als Bas ter harte. Als er al iets geadviseerd wordt ter verbetering of vervanging van de vering, zal het – in ieder geval bij Hyperpro – alleen het hoognodige zijn. Of beter gezegd: datgene waar jij en je motor het meeste bij gebaat zijn. De investering (en dat valt wat betreft de kosten reuze mee) is de verbetering van je rijplezier en veiligheid dubbel en dwars waard.