Pas net in het bezit van je motorrijbewijs of heb je misschien al een tijdje niet meer gereden? Door bewust om te gaan met (mogelijke) gevaren die je op je pad tegenkomt kun je jouw hoofd trainen om de risico's op de weg eerder te zien en zo veiliger te rijden.

Een poosje niet toegekomen aan motorrijden? Of al een hele tijd aan het werken om de letter A (eventueel met toevoeging 1 of 2) vrij te spelen op je roze pasje? Maar wat blij zal je zijn dat je dan nu (weer) op de motor kan klimmen! Je zal merken dat die eerste paar kilometers toch een beetje onwennig zullen zijn. Misschien moet je weer even wennen aan je motor of merk je ineens dat je voor een kruising toch de aanwijzingen van je instructeur moet missen. Wees niet bang. We hebben allemaal wel eens in dat schuitje gezeten. Je bent echt niet de enige die even moet kalibreren.

Train je hoofd op risico’s

Gevaar ligt daardoor op veel plaatsen op de loer, terwijl jij daar misschien nog niet helemaal van bewust bent. Het gemak waarmee een motor op snelheid komt, wordt door sommigen nog wel eens overschat. Niet gek als je al een flinke poos gewend bent om in je trage auto achter andere trage auto’s aan te sukkelen natuurlijk. Maar er zijn manieren om een deel van dat risico weg te nemen.

Of ja, risico’s wegnemen is eigenlijk een verkeerde omschrijving. De techniek waar we naartoe aan het schrijven zijn, heeft meer effect op het herkennen van de risico’s. Want als je bewust bent van de risico’s die er zijn, dan ga je als het goed is vanzelf veiliger rijden. Train je hoofd daarom om risico’s te ‘zien’. Hoe dat precies werkt, vroegen we aan Gert Staal. Met 41 jaar als instructeur/coach is Gert een van de meest ervaren mensen binnen de VRO-opleidingen die de KNMV biedt. Sterker nog: Gert is één van de bedenkers van deze voortgezette opleiders.

Gevaar ligt op de loer, terwijl jij er waarschijnlijk ook nog niet helemaal bij bent.

Dus, hoe train je een brein om risico’s te herkennen? Nou gewoon: Door de gevaren die je ziet te benoemen. Dat klinkt misschien wat triviaal, maar door deze dingen te benoemen, registreer je ze beter. Dat heeft te maken met de enorme hoeveelheid informatie die er in één enkel moment binnenkomt en verwerkt moet worden. Je brein is maar in staat om een klein gedeelte daarvan te verwerken, voordat de volgende lading informatie alweer klaarstaat. Om dat proces te versnellen, scant je brein op patronen. Bekende patronen moeten we daarbij vermelden; Want wat je brein niet herkent, ‘ziet’ het ook niet. Er is namelijk zo enorm veel informatie, dat de focus niet op alles tegelijkertijd gevestigd kan worden om ‘normaal’ te functioneren als mens.

Links en rechts

Alle informatie kan belangrijk zijn. Maar wat je dus als motorrijder eigenlijk wilt, is dat je brein automatisch de voor jou belangrijke risico’s automatisch oppikt. In plaats dat je dan bewust bezig bent met het scannen en anticiperen op gevaar, doet je brein dat al voor je. Zo blijft er meer capaciteit in je koppie vrij om bewust bezig te zijn met het handelen.

Maar ja, dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Hoe train je zoiets? ‘Door een beetje te praten in je helm?’ Ja, dat is wel de beste manier. Want door gevaren die je ziet te benoemen, moedig je de beide hersenhelften aan om een connectie te leggen. En omdat die twee helften beiden net iets anders werken, vergroot je de kans dat een risico wordt opgemerkt als ze samenwerken bij het scannen. We besparen je een uitleg over de werking van het brein, daarvoor verwijzen we graag naar lezingen van Erik Scherder. Feit is dat bewezen is dat het voor veel mensen kan werken om deze techniek te gebruiken. Deze techniek wordt dan ook aanbevolen door instructeurs zoals Gert die voor de KNMV de specials cursus ‘Risico Herkenning’ geven.

Praten in je helm?

Dus stel je voor, je rijdt op een weg waar ineens een bordje staat dat waarschuwt voor slipgevaar. Zonder de techniek van het benoemen te gebruiken, is er een grote kans dat je het bordje wel ziet maar weinig met de informatie doet. Maar door bij het zien van dat bordje na te gaan waarom dat bord precies hier in de berm is geprikt, kun je beginnen met het trainen van je brein. Staat het bordje bijvoorbeeld in een bossig gebied, dan ga je na wat de meest waarschijnlijke reden van de waarschuwing is. Je benoemt dan bijvoorbeeld de natte bladeren of algen op de weg: ‘Hier is er kans op slipgevaar omdat het bij druilerig weer glad kan worden door bladeren of algenafzetting. Ik moet wat kalmer rijden, voor het geval de weg nog wat vochtig is op plekken want dan is de kans op gladheid het grootst.’

Rijd je tussen akkers door waar boeren met hun trekkers aan het werk zijn, dan kun je bedenken dat die voertuigen ergens weer de weg op komen en dat er dan misschien gladde klei op het asfalt ligt. Zo kun je natuurlijk nog een scala aan andere risico’s bedenken, al dan niet met een verkeersbord aangegeven. Bij een onoverzichtelijke bocht zou je bijvoorbeeld ook kunnen benoemen dat hardrijdend verkeer geneigd is de bocht af te snijden en je dus beter niet té dicht tegen de aslijn moet rijden.

De verbinding

Het is echt niet nodig om vanaf nu continu hardop pratend op de motor te zitten. Doe je dit tijdens de eerste paar ritjes in het jaar al systematisch, dan train je je brein al voldoende om zelfstandig meer risico’s op te pikken. De dunne connectie tussen de linker- en rechterhersenhelft laat je dan uitgroeien tot een brede snelweg waar informatie vlot van de ene naar de andere kant kan vloeien. Als je het goed gedaan hebt, hoef je het na een paar keer rijden ook niet meer te benoemen: je brein neemt het werk al snel van je over!

Wil je meer manieren leren om risico’s te herkennen en er veilig op te reageren? Misschien is een cursus Risico Herkennen dan iets voor jou.