Hoe het nou zit met ‘geluidsflitspalen’

Op verschillende plekken las je de laatste tijd dat de politie met ‘akoestische flitspalen’ gaat werken. Dit, om notoire herriemakers te pakken. Maar hoe werkt zo’n flitsinstallatie, en waar staan ze? Wij ontweken alle spookverhalen en zochten voor je uit hoe het nou echt zit.

Onlangs ontvingen we een vraag van een lezer met betrekking tot de geluidsflitspalen die de politie zou gaan gebruiken. ‘Hoe zit dat nou eigenlijk met die dingen, en kan ik op de bon geslingerd worden als ik voorbij zo’n ding rijdt terwijl er net een straaljager overvliegt?’ Goede vraag! We doken er eens in en ontdekten dat er een boel onduidelijkheid heerst.

Ga je op het wijde web namelijk op zoek naar een antwoord op die vraag, dan ontdek je erg veel spookverhalen. Verschillende media berichten bijvoorbeeld dat de politie al zeer binnenkort gaat werken met speciaal getrainde agenten die deze geluidsflitspalen bedienen, al dan niet mobiel. Maar wat in al die verhalen onduidelijk blijft: hoe werkt zo’n ding en waar en wanneer wordt hij ingezet? En misschien nog wel belangrijker: Kan je er een bekeuring door krijgen? We doken er wat dieper in, vroegen de politie hoe het zit en ontdekten zo dat de vork heel erg anders in de steel steekt dan veelal lijkt.

Spookverhalen

Als je nu denkt: ‘heh, maar geluid kan je toch helemaal niet flitsen?’, dan heb je goed opgelet bij natuurkunde. Er zitten precies om die reden veel haken en ogen aan een zogenaamde ‘akoestische’ of geluildsflitspalen. Want hoe meet je nou dat een voorbijrijdend voertuig daadwerkelijk dat decibelniveau veroorzaakt? Laten we daarom maar met de deur in huis vallen: ‘Kan ik op de bon geslingerd worden als ik voorbij zo’n ding rijdt terwijl er net een straaljager overvliegt?’ Nee. Dat kan niet. Mede ook omdat zo’n hele installatie niet gebruikt wordt door de politie, laat staan dat het (nog) niet eens bestaat. Dat krijgen we ook door de politie bevestigd.

Lees ook: Mile Pajic – De uitlaatspecialist

De politiewoordvoerder verwijst ons naar een artikel dat op de website van De Gelderlander staat. Daarin reageert de politie op een eerder bericht dat op dito website stond, waarin onterecht geschreven wordt dat de geluidsflitspalen binnenkort in gebruik genomen worden in de gemeente Berg en Dal. Dat is dus niet zo. Wel is het zo dat er meer controles gedaan gaan worden in de gehele politieregio Oost-Nederland, met de focus op geluid. Hoe dat soort controles er dan uitzien? Dit zijn eigenlijk gewoon reguliere verkeerscontroles of -fuiken. Hierbij wordt op gehoor beoordeeld of een voertuig luider klinkt dan waarschijnlijk toegestaan is. Hierna worden de bestuurders doorgestuurd naar een rustige plek waar een geijkte meting gedaan kan worden, zonder teveel omgevingsgeluid.

Op onze vraag of dat dan niet wat subjectief is, antwoordt de politiewoordvoerder instemmend: ‘Dat blijft ook heel lastig, en daarvoor zijn er ook de geijkte metingen om het objectief vast te kunnen stellen.’ Het is dus absoluut in geen enkel geval zo dat je een bon kan krijgen omdat men ‘vindt’ dat je motor te luid is.

Geluidsflitspalen bestaan nog niet

Aangezien geluidsflitspalen in zekere zin nog niet bestaan, is het dus een kwestie van handwerk. Daar zijn ze bij de Rijksdienst Wegverkeer (RDW) bekend mee. Op de testbaan in Lelystad worden (nieuwe) voertuigen uitvoerig getest. Voor nieuwe voertuigen is dit bijvoorbeeld nodig om uiteindelijk voorzien te worden van een Europese typegoedkeuring. Dat is voor alle nieuwe voertuigen verplicht in Europa, anders mogen ze niet met een kenteken verkocht worden. Maar ook reeds toegelaten voertuigen worden hier nagekeken, om te ontdekken of ze wel binnen de toegestane normen blijven. Bij deze metingen wordt niet alleen gekeken naar de technische opbouw van een voertuig, maar ook naar emissies (uitstoot) en geluid. En die geluidsmetingen komen nogal precies, leren we van woordvoerder Thérèse de Vroomen.

De waarden waaraan het testvoertuig mag voldoen, verschillen per type en zelfs per uitvoering van dat type. Zeker bij motoren kan dit voor grote verschillen zorgen. Concreet gesteld is het dus eigenlijk zo dat feitelijk iedere motorfiets aan andere waardes mag voldoen. Wat die waardes zijn, moet blijken uit een dynamische en een stationaire meting. De gegevens die het RDW uiteindelijk uit de stationaire meting haalt, worden op het constructieplaatje (bij het balhoofd) vermeldt en op je kentekenkaart. Met name de stationaire meting is hierbij dus van belang. Die decibelwaarde wordt gemeten door de motor in de neutrale versnelling op te voeren naar ongeveer de helft van zijn maximale toerenbereik.

Pietje precies

Het precieze in deze meting zit ‘m met name in de positie van de meetapparatuur. Bij de dynamische meting – waarbij gemeten wordt of het voertuig niet de algemene decibelwaarde voor omgevingsgeluid overschrijdt – staan de microfoons op 7,5 meter van de middellijn aan weerszijden van de weg, op een hoogte van 1,1 meter. Vervolgens rijdt het voertuig in de tweede versnelling met een snelheid van 50 km per uur voorbij en accelereert dan. Dat komt best wel precies, vandaar ook dat de hoogste waarde uit drie metingen wordt gepakt. Preciezer nog, is de stationaire meting. Daarbij wordt gemeten op een afstand van 50 centimeter van de uitlaatmond, onder een hoek van 45 graden. Hoe de microfoon staat, is sterk afhankelijk van de manier waarop de uitlaat bevestigd is. Ook dit is handwerk. Aangezien de motor van dichterbij gemeten wordt, is deze waarde logischerwijs hoger dan de dynamische meting.

Controle

Met deze kennis in je achterhoofd en wetende dat iedere motor dus aan andere waarden mag voldoen, snap je wel dat het erg lastig is om geluidsflitspalen te ontwikkelen die dit allemaal feilloos calculeren. Laat staan dat de afstand van de apparatuur – die kan verschillen door de positie op de weg of stand van de uitlaatmond – of ander geluid wordt meegenomen in die meting. Bijna onmogelijk. Daarom moet de politie het met de gegevens doen die de RDW heeft verzameld.

Met die gegevens kan later gecontroleerd worden of het geluid dat je voertuig produceert, eigenlijk wel toegestaan is. Dus dat kan zijn door een rotte uitlaat, maar ook als je een andere demper erop hebt gebouwd of de decibelkiller daaruit verwijderd hebt. Daardoor deugt je voertuig dus niet meer volgens de permanente eisen. Wat je misschien niet eens wist: ‘Het is op basis van artikel 5.1.1. lid 1 c verboden met een dergelijk voertuig te rijden en op basis van artikel 6.3 lid 1 z verplicht het voertuig opnieuw ter keuring aan te bieden bij de RDW en deze te laten toetsen aan de eisen die van toepassing zijn op het voertuig.’

Word je gecontroleerd, dan kijkt de politie met name naar de waarde die uit de stationaire meting bij de typegoedkeuring is gekomen. Dit is dus de waarde die op je kentekenkaart staat en/of op het constructieplaatje bij het balhoofd. Voldoe je niet aan die waarde, dan kan de politieagent besluiten dat er een bepaald signaal in het kentekenregister wordt geplaatst. Hierdoor wordt je kenteken in feite geschorst tot er een keuring bij de RDW heeft plaatsgevonden.

Proefballon

Dat wil echter niet zeggen dat er niet aan gewerkt wordt om zulke systemen werkend te krijgen. Er zijn genoeg voorbeelden van systemen die voor dergelijke doeleinden ingezet worden. In 2019 werd er voor het eerst écht over gesproken. In dat jaar gaf de Zwitserse regering opdracht tot de ontwikkeling van een akoestische flitsinstallatie die in Genève zou moeten komen te hangen. Dit, in de strijd tegen verkeerslawaai van luide voertuigen. Het systeem dat daar moet komen, heeft twee tot vier jaar de tijd gekregen om ontwikkeld te worden. Wie heeft meegerekend weet dat ze dat dus vanaf dit jaar klaar zouden kunnen hebben.

Maar ook binnen ons land zijn er dit soort proefballonnen. In Nijmegen hangt bijvoorbeeld een ‘oor’ dat extreme geluidsniveaus oppikt om in kaart te brengen hoe groot het probleem van verkeersoverlast in de binnenstad is. In de basis werkt dit systeem voor zover wij kunnen lezen eigenlijk vergelijkbaar met de installatie die op de Veenslang op het TT Circuit in Assen hangt.

Toen er ‘vroegah’ nog vuurwerk afgestoken mocht worden rond oud en nieuw, zette de politie ook dit soort oren in. Door ze verspreid uit te zetten, kan zo snel gelokaliseerd worden waar er ongeveer illegaal vuurwerk is afgestoken. Dat er meters gemaakt worden op het gebied van geluid is dus wel duidelijk. En dat er misschien geluidsflitspalen komen, is ook zeer aannemelijk. Voor nu is dat echter dus nog ‘toekomstmuziek’, of het nou jouw genre is of niet.